Savaşta Yeni Cephe: Sosyal Medya

İşgalden Önce

(Ocak 2021)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 1997 sonrası NATO genişlemesini ülkesinin güvenliğine yönelik bir tehdit olarak eleştirdi. V. Putin “Ukrayna’nın askerî ittifaka katılması yasal olarak yasaklanmalıdır” talebini vurgulayarak görüşlerini bildirdi.

Rus askerî yığınaklarına rağmen Kasım 2021’den Şubat 2022’ye kadar Rus yetkililer, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etme planları olduğunu defalarca reddetti.

(21 Şubat 2022)

Rusya, doğu Ukrayna’nın Donbass bölgesinde kendi kendini ilan eden iki devlet olan Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti’ni resmi olarak tanıdı ve bölgelere asker gönderdi.

(22 Şubat 2022)

Rusya Federasyon Konseyi, oybirliğiyle Putin’e Rusya sınırları dışında askerî güç kullanma yetkisi verdi.

İşgal Günü

(24 Şubat 2022)

Sabah saat 05.00 civarında, Putin doğu Ukrayna’da bir “özel askerî operasyon” ilan etti. Ardında füzeler, başkent Kiev de dâhil olmak üzere Ukrayna genelindeki yerleri vurmaya başladı. Ukrayna Sınır Servisi, Rusya ve Beyaz Rusya ile olan sınır karakollarının saldırıya uğradığını söyledi. İki saat sonra Rus kara kuvvetleri ülkeye girdi.

Ukrayna Cumhurbaşkanı V. Zelenski sıkıyönetim kanunu çıkartarak Rusya ile diplomatik bağları kopardı ve genel seferberlik ilan etti.

Savaşta Yeni Cephe: Sosyal Medya

24 Şubat’ da başlayan Rusya – Ukrayna savaşı sadece karada, havada, şehirlerde geçmiyor, her iki taraf sosyal medyada da adeta savaşıyorlar. Çatışmaların görüntüleri sosyal medya platformlarındaki yayılma hızı ve yoğunluğu, dünyanın bugüne kadar bir savaş ile ilgili olarak tecrübe ettiğinin çok ötesinde. Uzmanlar ‘Sosyal Medya Savaşı’ olarak görüyor. Her iki ülke de sosyal medyayı yoğun bir propaganda faaliyeti olarak kullanıyor. Bunun başlıca nedeni sosyal medyanın çok kısa sürede yönlendirilebilir, dikkat çekici, etkili, coğrafi sınır tanımayan yapısıdır. Çünkü sosyal medya üzerinden gerçekleşen propaganda ilgi çekici ve daha anlaşılırdır.

Sosyal medya vasıtasıyla iletilen bilgiler, ihtiyaçlara göre esnek bir yapıda ve sürekli olarak revize edilebilen özelliktedir.

Ukrayna Propagandası

Sosyal medya meydanındaki savaşı kazanın Ukrayna olduğunu söylenebilir. Bunun başlıca nedeni savaşa dair oluşan kamuoyu. Rusya’nın saldırgan, Ukrayna’nın da mazlum taraf olduğunu düşünülüyor. Çünkü uluslararası hukuka göre de Rusya’nın Ukrayna’ya karşı giriştiği savaşın hukuki nedenleri yok. Ukrayna’nın sosyal medya savaşındaki diğer bir avantajı da sosyal medya platformların çoğu ABD menşeili küresel şirketlerce kontrol edilmesi. Bu şirketler, Ukrayna lehine olan paylaşımlar yayan hesapları desteklerken, Rusya lehine paylaşımları yayan hesapları ve şahısları sansürlüyorlar. Ukrayna’nın takip ettiği propaganda stratejisi de çok etkili. Örneğin; Ukrayna’nın eline esir düşen Rus askerlerin annelerine seslenmesi, etkileyici insani öğeleri içeren paylaşımlar. Böylece başından beri Ukrayna lehine olan kamuoyunu çok daha fazla bir şekilde etkiledi. Ukrayna’nın bu etkili propaganda stratejisinin belirlenmesinde NATO üyesi ülkelerin desteği olduğuda söylenebilir. Ayrıca Zelenski’nin komedyen ve aktör geçmişi Ukrayna için büyük bir avantaj. Çünkü Zelenski hem klasik hem de sosyal medyayı profesyonel düzeyde kullanma yeteneğine sahip ve sivil kıyafetleriyle kimi zaman uluslararası örgütlerin toplantılarına kimi zaman da Batılı ülkelerin parlamentolarının oturumlarına video konferans yöntemleriyle bağlanıyor. Ukrayna’nın tezlerini birinci ağızdan dünya kamuoyuna duygulara da hitap edebilecek bir biçimde duyuruyor. Ukrayna’nın propaganda savaşında bir önemli gelişmede Ukrayna Dijital Dönüşüm Bakanı Fedorov’un sosyal medyadaki aktif faaliyetleri kapsamında Apple, Google, Meta, Twitter, YouTube, Microsoft, Sony, gibi teknoloji devlerinin Rusya’daki faaliyetlerini sonlandırılması için ciddi kamuoyu baskı yaratmayı başarması oldu.

Rusya Propagandası

Rusya oldukça klasik ve Soğuk Savaş döneminin suçlayıcı ve yıpratıcı dilini propaganda olarak kullanıyor. “Ukrayna’yı Naziler’in yönettiği ve Ukrayna devletinde karar verici konumda uyuşturucu bağımlısı oldukları” iddiaları uluslararası kamuoyunda genel itibariyle inandırıcı bulunmadı. Bunun yanı sıra Rusya’nın izlediği propaganda stratejisi ülke sınırlarını aşamadı. Çünkü Rusya’nın sosyal medya platformlarının küresel düzeyde kullanımın sınırlı kaldı. Diğer önemli nedeni ise Rusya lehine olan yayınlarının, Batı medyası tarafından sansürlenip aleyhine olan paylaşımların ise hızla küresel dolaşıma servis edilmesi.

Sonuç:

Her ne kadar Ukrayna-Rusya Savaşı, sosyal medya üzerinden yoğun dezenformasyon mücadelesine sahne olsa da gerçek çatışmalar halen klasik silahlar kullanılarak kazanılıyor. Yeni nesil propaganda araç ve teknikleri sadece avantaj sağlıyor. Ancak bu durum tek başına sıcak bir çatışmayı kazanmaya yetmiyor.

Haber: Orhan Şaki